Kastelenfietsroute vanuit Ravenstein

Beschrijving

Startpunt beschrijving: Parkeerterrein aan de Bleek, nabij 5371 AP Ravenstein. 

Je kunt ook starten vanaf NS-station Ravenstein (zie hieronder) of vanaf het parkeerterreintje aan de Maasdijk nabij het veer (5371 PE Ravenstein, beperkte capaciteit; begin in dit geval met de laatste alinea van deze routebeschrijving).

Rijd het parkeerterrein af en sla op de straat rechtsaf, Walstraat. Neem vervolgens de eerste weg links, Kolonel Wilsstraat. Ga aan het einde linksaf, Marktstraat.

Ravenstein bezit vele rijksmonumenten, waaronder een groot aantal woonhuizen uit de 17e en 18e eeuw. Vele daarvan liggen aan de Kolonel Wilsstraat en aan de Marktstraat. Halverwege de Markstraat ligt een driehoekig pleintje met monumentale stadspomp; ook zie je hier de St. Luciakerk (1735, ingetogen barokstijl; deze werd gebouwd door Karl Philipp van de Pfalz-Neuburg, die toendertijd Heer van Ravenstein was – zijn wapen is boven de ingang te zien).

Sla op genoemd pleintje rechtsaf, St. Luciastraat, en rijd onder de poort door. Direct rechts ligt een plantsoen, dat achteraan toegang biedt tot het terrein van het voormalig kasteel. Het Kasteel van Ravenstein werd in 1360 gebouwd door Walraven van Valkenburg, zodat hij de tolheffing op het scheepvaartverkeer over de Maas beter kon afdwingen. Bij het kasteel ontstond later het stadje Ravenstein. Het kasteel is in 1818 gesloopt; de slotgracht is nog zichtbaar. Als enige restant bleef de kasteelsepoort.

Aan het eind van de straat sla je rechtsaf, Van Coothweg. Je bereikt de dijk (knooppunt 18); sla linksaf, Maasdijk. 

Als je per trein komt: verlaat NS-Station Ravenstein aan de zijde van de parkeerplaatsen. Sla linksaf, Stationssingel. Voorbij de bocht naar rechts loopt linksaf een straatje het park in; sla hier linksaf (Het Laantje) en direct rechtsaf (Pollekespad/Philips van Kleefpad). Rijd rechtdoor; sla aan het eind van de straat linksaf, Maasdijk.

Steek de spoorlijn over en houd op de splitsing rechts aan, blijf dus de Maasdijk volgen. Bij knooppunt 01 loopt een weg op de rivier toe; sla hier rechtsaf, Demense Veerstraat. Aan de overzijde van de rivier kom je via de Veerstraat op een kruising; sla hier rechtsaf, Molendijk. Waar deze een bocht naar rechts maakt rijd je rechtdoor, Ringdijk. Vóór je (bij knooppunt 73) zie je het kasteel.

Fragment uit Het Koningrijk der Nederlanden, J.L. Terwen, Gouda 1860:
"Den schoonen bouwval van het eenmaal zoo groote en prachtige Kasteel, dat reeds in het begin der 4de eeuw gesticht, in 1479 door Albert van Saksen hevig belegerd en ingenomen, en, na vele lotswisselingen ondergaan te hebben, in 1795 [sic] gedurende het verblijf der Franschen aldaar door onvoorzigtigheid geheel in kolen gelegd werd’.  Bijzonder is de vorm: het kasteel is gebouwd op een ronde plattegrond, met vier ronde torens."

Houd vanaf knooppunt 73 het kasteel aan je rechterhand, Stadswal. Houd bij de eerste splitsing nog rechts aan, langs de slotgracht; rijd daar waar de slotgracht naar rechts buigt rechtdoor, en verlaat de knooppuntroute kort voor een bezoek aan het stadje Batenburg. Sla vanaf de Stadswal de eerste weg links, Kerkstraat. Houd op de splitsing bij de kerk rechts aan, Kruisstraat. Ga op de kruising rechtsaf, Grotestraat. Waar je het stadje verlaat kom je weer op de knooppuntroute; rijd rechtdoor, de Maasdijk op.

J.L. Terwen: "Het oude stadje BATENBURG, aan de Maas, ruim 3 uren ten O. [sic] van Nijmegen, en ½ uur W. van Ravestein. Sommigen houden deze plaats voor de oudste stad der Batavieren, aan wie zij waarschijnlijk den naam ontleent; zij was voeger veel groter dan thans, en versterkt, waarvan nog verscheidene sporen te zien zijn; maar een geweldige brand en later een bombardement hebben het stadje zijnen bloei ontnomen. Thans bevat het 500 inw., eene Herv. en eene R.K. kerk".

Batenburg kreeg in 1349 stadsrechten, maar mogelijk in 1000 ook al. De heren van Batenburg vielen rechtstreeks onder de Duitse keizer, en waren dus niet ondergeschikt aan de hertogen van Gelre of van Brabant. Het stadje bezit een groot aantal monumenten, waaronder de St. Victorkerk (uit mogelijk de 13e eeuw, in 1443 tot kapittelkerk verheven, en sinds de Tachtigjarige Oorlog Nederlands-Hervormd; er is een Romaans doopvont uit de eerste helft van de 13e eeuw. De RK kerk aan de Molendijk (1873-75) is eveneens gewijd aan St. Victor. Verder zijn er een aantal boerderijen die nog dateren uit de 15e en 16e eeuw.

Blijf de Maasdijk volgen tot je het dorp Appeltern bereikt (knooppunt 55). Hier, op een samenkomst van vier wegen, sla je scherp rechtsaf, Kasteelstraat. Aan je linkerhand ligt het Kasteel van Appeltern, met wandelpark. 

Het Kasteel Appeltern zou in de 12e eeuw zijn gebouwd. Aan het eind van de 17e eeuw werd het verbouwd tot landhuis; het park is aangelegd rond 1800. In de tweede helft van de 19e eeuw werd het landhuis wegens bouwvalligheid gesloopt, maar het voormalig dienstengebouw, ooit de noordvleugel van het landhuis, werd gespaard. Het is dit gebouw dat je nu nog aantreft, evenals twee bouwhuizen - bedrijfsgebouwen ten dienste van het agrarische bedrijf. De bekendste bewoner was Johan Derk van der Capellen (1741-1784), aanvoerder van de Patriotten en schrijver van ‘Aan het Volk van Nederland’.

Aan de rechterzijde van de weg het stoomgemaal. Stoomgemaal De Tuut werd gebouwd in 1918 en bleef in werking tot 1967. Voor het bemalen van 100 km2 van het Land van Maas en Waal beschikte het over twee centrifugaalpompen met een capaciteit van 220 m3/minuut elk, ieder aangedreven door een stoommachine van 340 pk. Dit enige nog werkende stoomgemaal in het rivierengebied werd in 2011 na een langdurige restauratie heropend. Enige dagen per jaar wordt het gemaal weer in bedrijf gesteld en het is dan open voor publiek.

Houd het gemaal aan je rechterhand en blijf daarna langs het water rijden, Walstraat. Blijf deze richting volgen; je passeert de ‘Tuinen van Appeltern’, bekend van de modeltuinen. Tenslotte eindigt de weg op een T-kruising; sla hier (knooppunt 10) rechtsaf, Hoogveldsestraat. Je passeert knooppunt 43 en slaat vervolgens op de kruising (knooppunt 31) linksaf, Oostweg. Neem de eerste weg rechts, Aspert. Vóór het water linksaf, fietspad langs de Nieuwe Wetering. Sla waar het fietspad weer op de weg uitkomt rechtsaf, de brug over, Oude Schaarsestraat.

Sla aan het eind (knooppunt 70) linksaf, Schaarsestraat. Op de T-kruising (knooppunt 71) sla je rechtsaf, fietspad langs de Stompendijk. Blijf deze volgen; rijdt het dorp Hernen binnen en met een grote bocht naar rechts bereik je de St.-Judocuskerk uit 1892 (knooppunt 68). Tegenover de kerk de oprijlaan naar het kasteel Hernen. 

Kasteel Hernen is waarschijnlijk ontstaan rond 1350. Het kasteel is nooit belegerd en na de 17e eeuw nauwelijks nog bewoond; zodoende is het in vrijwel originele staat bewaard gebleven. Het is het enige kasteel in Nederland met overdekte weergangen. In 1940 verkocht de laatste eigenaar het kasteel aan de Stichting Vrienden der Geldersche Kasteelen. Het kasteel is ook gebruikt voor opnamen van de klassieke tv-serie Floris. Het bij het kasteel gelegen park biedt mooie wandelingen.

Neem de straat langs de zijkant van de Kerk, Dorpsstraat. Rijd zoveel mogelijk rechtuit; via het Tunnelpad rijd je onder de snelweg door. Na het fietstunneltje gaat het fietspad weer over in een weg, Dassenloop. Blijf de weg volgen tot een driesprong met een met bomen begroeide grasdriehoek in het midden (knooppunt 67); houd hier links aan, Puitsestraat. Deze komt uit op een T-kruising; ga rechtsaf, Kavelpad, en direct weer rechtsaf, Achterloseweg (steenslag). Sla op de kruising linksaf, Hazenpad. Op de T-kruising weer rechts, Kavelpad. Je kruist het viaduct; bij de rotonde rechtdoor en tenslotte bij de T-kruising linksaf, fietspad langs de Randweg Noord. Je rijdt langs een park; ga bij de rotonde (knooppunt 63) rechtsaf, Hoefstraat. Blijf deze volgen tot de spoorwegovergang.

Kruis de spoorlijn; steek vervolgens over bij het kruispunt en sla aan de andere kant rechtsaf, Akkerwindestraat. Sla bij de rotonde linksaf, Bronckhorstlaan. In de bocht naar rechts zie je de molen. Deze stenen beltkorenmolen staat op een natuurlijke heuvel. Deze zogeheten donk is aan het eind van de IJstijd, zo’n 10.000 jaar geleden, ontstaan door verstuiving van rivierzand. Al in de Middeleeuwen moet er op deze plaats een molen hebben gestaan; het huidige exemplaar dateert uit 1799.

Sla op de kruising voorbij de molen rechtsaf, Kasteellaan. Even verderop aan je rechterhand het kasteel van Wijchen. 

Het kasteel van Wijchen dateert uit de 14e eeuw en is gebouwd door de familie van Galen. Het huidige uiterlijk is ontstaan toen het inmiddels vervallen kasteel in 1609 was gekocht door Emilia (1569-1629), dochter van Willem van Oranje. Zij was getrouwd met Emanuel van Portugal (1568-1638) - omdat Emanuel katholiek was gold dit huwelijk als zeer omstreden, ook bij Emilia’s broer Maurits. Aan het echtpaar herinneren nog de muurankers aan het kasteel: twee ineengestrengelde e’s. Na een verwoestende brand in 1906 dreigde sloop, maar ingrijpen van het 2e-kamerlid Victor de Stuers (invloedrijk pleitbezorger voor het behoud van cultureel erfgoed) werd het kasteel hersteld op basis van de 17e-eeuwse bouwplannen. In de jaren dertig werd het kasteel in gebruik genomen als raadhuis van Wijchen; inmiddels zijn er nog de trouwzaal en een museum.

Via het pad links langs het kasteel (houd de slotgracht aan je rechterhand) kom je uit op de Spoorstraat. Ga hier schuin naar rechts en direct met de bocht naar links; rijd op de kruising rechtdoor, fietspad langs de Herenstraat. Je komt uit op de Stationslaan, sla hier linksaf. Volg het fietspad links langs de Stationslaan. Aan het einde van de bebouwing (bij knooppunt 66) kruis je de Randweg Noord; neem aan de overzijde het weggetje langs de spoorlijn, De Beemd (geen knooppuntroute). De Beemd gaat over in een fietspad, blijf dit volgen langs de spoorlijn; je komt tenslotte uit in de bocht van een weg, sla hier linksaf, Langestraat. Hier ben je weer op een knooppuntroute; neem de eerste weg links, Niftriksestraat; je komt op de dijk (knooppunt 86), sla bovenaan rechtsaf, Maasbandijk. Je passeert knooppunt 87 en het snelwegviaduct; neem vervolgens de eerste weg links, Veerstraat.

Teruggekomen in Brabant rijd je naar boven tot de dijk. Sla hier rechtsaf; direct rechts ligt het in de inleiding genoemde parkeerterreintje. Rijd vanaf hier verder tot aan het Oranje Bolwerk rechts (gereconstrueerd vroeg-16e-eeuws halfrond verdedigingswerk). Sla hiertegenover linksaf, Walstraat. De eerste straat rechts is de Kolonel Wilsstraat; de eerste weg links leidt terug naar het parkeerterrein Bleek.