Wandelroute Geffen: Op stap door het verleden
Wandelroute van 4,5 kilometer door de Geffense historie, gebaseerd op een rondwandeling ontwikkeld door Heemkundewerkgroep ‘Vladerack’ / Ruud Verhagen.
Download (PDF): Plattegrond Wandelroute Geffen: Op stap door het verleden
Download (PDF): Brochure Wandelroute Geffen: Op stap door het verleden
Dit ga je zien
Startpunt
Dorpsplein
5386 CL Geffen
Navigeer naar startpunt
Maria Magdalenakerk / Kerkmuseum De Peperbus
Kerkstraat 105386 AC Geffen
Maria Magdalenakerk / Kerkmuseum De Peperbus
Maria Magdalenakerk / Kerkmuseum De Peperbus
Kerkstraat 10
5386 AC Geffen
Beschrijving
Startpunt: Dorpsplein, nabij 5386 CL Geffen (parkeergelegenheid).
Geffen is ontstaan op een plek waar de hogere droge zandgronden overgaan in lager gelegen en dus nattere bodem. De naam Geffen werd in vroegere geschriften gespeld als “Ghiffen” of “Gheneffen”. Gheneffen is waarschijnlijk afgeleid van “gen” + “effa”, dat “aan de waterkant” betekent, hetgeen de ligging van het dorp verklaart. Archeologische vondsten hebben bewezen dat het gebied rond Geffen al sinds de late steentijd (2000 v. Chr.) werd bewoond. De oorspronkelijk bewoning was in de buurt van de huidige kerk. Later werd er steeds meer gebouwd aan de toegangswegen, waardoor het dorp meer een lintbebouwing kreeg. Dit is nu nog steeds merkbaar. Pas sinds de jaren ’60 van de vorige eeuw werd deze bebouwing aangevuld met nieuwe woonwijken. Door de kleinschalige uitbreidingen heeft Geffen het vriendelijke dorpse karakter weten te behouden. In de middeleeuwen was Geffen een heerlijkheid en was de Heer van Geffen er de baas. Hij woonde in een kasteel dat dichtbij buurdorp Nuland gelegen was. In 1814 werd Geffen een zelfstandige gemeente, tot samenvoeging met de gemeente Nuland, onder de nieuwe naam gemeente Maasdonk. (1993 – 2014). Sinds 1 januari 2015 maakt Geffen deel uit van de gemeente Oss. In 2019 telde Geffen ruim 4900 inwoners.
Waar het Dorpsplein grenst aan de Dorpsstraat staat een met mozaïek ingelegde bank, die herinnert aan het bestaan van de gemeente Maasdonk. Loop vanaf deze bank in de richting van het muziekpaviljoen, en ga tussen de bank en de supermarkt door, Harrie Schoutenstraat. Aan het eind sla je linksaf, Lambertusstraat.
Bij de driesprong zie je links het oorlogsmonument ‘Vrede, Vrijheid, Veiligheid, Verdraagzaamheid’, dat op 20 oktober 2012 werd onthuld. Het monument verving het monument ‘Vrijheid’ waarvan de bronzen vogel was gestolen. De tekst ‘Zoiets dè vergitte nie’ verwijst mede naar het gelijknamige boek waarin alle oorlogsslachtoffers vermeld staan.
Op de driesprong rechtsaf, Veldstraat. Even verderop aan je rechterhand het Mariakapelletje. Dit Mariakapelletje werd gebouwd met materialen afkomstig uit gesloopte gebouwen. In 1953, het Mariajaar, werd het kapelletje door pastoor Van de Pas ingezegend. Destijds stond het op het punt waar men de dorpskern verliet.
Sla de straat tegenover het kapelletje in, Eikenwal. Neem na de bocht de eerste straat rechts, Kastanjehof; houd op de splitsing links aan. Sla aan het eind linksaf, Elzendreef. In de bocht zie je rechts de standerdkorenmolen Zeldenrust. Na restauratie is de molen in 1981 op deze plek herbouwd.
Houd het dierenparkje aan je rechterhand; na de hierbij horende boerderij ‘Elshof’ (met jaartal 1812, waarschijnlijk werd toen het reeds langer bestaande gebouw van stenen muren voorzien) sla je het paadje rechtsaf in, Wilgenstraat. Aan het eind op de driesprong rechtsaf, Kloosterstraat. Op nummer 14 stond vroeger het melkfabriekje “Donatrin”, dat in 1917 de deuren sloot. Even verderop links (nummer 36) een in 2016 gerestaureerde langgevelboerderij uit circa 1850; dit type, waarbij alle deuren direct aan de straatzijde liggen, is kenmerkend voor de Brabantse en Belgische Kempen.
Op de driesprong voorbij genoemde boerderij sla je linksaf, Broekstraat. Steek het spoor over; aan het eind linksaf, Broekstraat; neem vervolgens de eerste weg links, Spoorpad. Houd rechts aan, het pad loopt met een bocht langs de spoorlijn.
In de jaren dertig werd de Maas gekanaliseerd door een aantal bochten af te snijden. Hierdoor verbeterde de afvoer en werd het risico van overstromingen vrijwel weggenomen. Tot die tijd werd Geffen aan de Noord- en Westzijde door dijkjes beschermd; de in 1880 aangelegde spoordijk had deze beschermfunctie al goeddeels overgenomen.
Aan het eind van de Spoordijk kom je uit op de Kerkstraat. Rechts, net voor de zijstraat, zie je een boerderij staan; deze was ‘buitendijks’ gelegen en daarom, zoals in de streek gebruikelijk, op een ‘donk’ (terp) gebouwd. Sla de Kerkstraat linksaf in en steek het spoor weer over.
Het pad direct links na het spoor (vroeger de Stationsstraat) leidde naar station Geffen; dit werd in 1938 gesloten voor personenverkeer, vracht laden en lossen bleef mogelijk tot de definitieve sluiting in 1965. Op de hoek van de zijstraat rechts ziet u een monumentaal pand uit ca 1870 (gemeentelijk monument); daartegenover de RK Kerk H. Maria Magdalena, waarvan de toren dateert uit de 15e eeuw. In 2009-2018 is het gebouw (een Rijksmonument) compleet gerestaureerd.
Sla de straat tegenover de kerk in, Molenstraat. Ga bij het bord ‘Doodlopende straat’ linksaf, Van Coothstraat. Sla even voorbij de knik naar rechts het zandpad aan de linkerkant in; houd rechts aan tot je uitkomt op de Vlijmdstraat; sla hier rechtsaf tot het Wiel. Aan het begin van de 20e eeuw waren de meeste wegen in Geffen nog onverhard. Dit is nog een van de oude zandpaadjes die men her en der in elk dorp had. De Van Coothstraat bestond destijds niet, dit pad liep vanaf de Vlijmdstraat naar de Molenstraat.
Let op: als na regen het zandpad modderig is kunt je eventueel ook de Van Coothstraat blijven volgen; de eerste weg links is de Vlijmdstraat.
Op oude kaarten is het zomerdijkje te zien dat het lager gelegen gebied tussen Geffen en Nuland (de ‘Polder van den Lagen Kant’) omringde. Een doorbraak in 1876 deed het wiel ontstaan dat je hier ziet liggen: een kolk die, door de ronddraaiende beweging waaraan het zijn naam dankt, wel 10 meter diep kon zijn. Bij het herstel van de dijk kwam het wiel aan de buitenkant te liggen. inmiddels is het wiel omgevormd tot dorpsvijver.
Volg het plankier om de vijver heen en loop vervolgens rechtdoor; je komt uit op de Dorpsstraat; sla hier linksaf. Even voorbij de kruising, vóór de slagerij op nummer 26, zijn in het trottoir zes struikelsteentjes aangebracht, ter herinnering aan de Joodse gezin Van Dijk; in 1942 werden zij weggevoerd en uiteindelijk in Sobibor omgebracht.
Even voorbij de bocht zie je de monumentale dorpspomp. Rondom deze driesprong staan een aantal huizen met monumentenstatus. Als je weer even de Kerkstraat inloopt zie je rechts de voormalige Stoombierbrouwerij “De Kroon’; het kroontje aan de windvaan op de dakkapel herinnert aan deze naam. Hier werd al eeuwenlang bier gebrouwen; de familie Schouten was hier actief van 1796 tot 1935.
Neem voor het vervolg van de route het verlengde van de Dorpsstraat, Kloosterstraat. Aan je linkerhand zie je de neogothische pastorie (1856) met ervoor een H. Hartbeeld, een vroege uiting van het Katholieke emancipatiestreven. Naast de pastorie stond het geboortehuis van margarinefabrikant Simon van den Bergh (1819-1907); mede uit zijn bedrijf ontstond het Unilever-concern. Een kleine gedenksteen herinnert hieraan. Aan de rechterzijde van de Kloosterstraat zie je het complex van ‘het oude klooster’; tot 1981 hielden de Zusters van Liefde van Onze-Lieve-Vrouw zich hier bezig met onderwijs, zieken- en bejaardenzorg, pastorale zorg en maatschappelijk werk. De kapel bezit zeven figuratieve glas-in-loodramen.
Neem voorbij het klooster de zijstraat naar rechts, Veldstraat. Neem vervolgens de eerste straat rechts, De Heegt. Aan de rechterzijde zie je een bakoven staan. Deze bakoven werd in 1999 gebouwd en tijdens Effe noar Geffe (jaarlijks evenement op de 1e zondag van september) voor het eerst in gebruik genomen om aan de bezoekers het proces van broodbakken te kunnen demonstreren.
Houd bij de splitsing links aan, Aloysiusplein. Ga aan het einde rechtsaf om terug te komen bij het uitgangspunt.