Fietsroute Rondom Oss

Beschrijving

Start beschrijving: Dorpsplein, nabij 5386 CL Geffen (parkeergelegenheid). 

Aan de straatzijde van het plein staat een met mozaïek ingelegde bank, die herinnert aan het bestaan van de gemeente Maasdonk (tot 1 januari 2015). Voor deze bank langs loopt de levendige Dorpsstraat; sla deze rechtsaf in (gerekend dus met de rug naar het plein). Houd op de splitsing met dorpspomp rechts aan.

In de straat naar links zie je de RK Kerk H. Maria Magdalena. De toren dateert uit de 15e eeuw. De rest van de kerk zoals je die nu ziet is voornamelijk het resultaat van de grote verbouwing in 1892. In 2009-2018 is het gebouw (een Rijksmonument) compleet gerestaureerd.

Volg de Kloosterstraat tot de splitsing, knooppunt 70. Houd rechts aan, Bredeweg. Deze maakt deel uit van de F59 fietssnelweg (’s-Hertogenbosch – Oss), zoals je kunt zien aan het rode asfalt. Sla met dit asfalt linksaf, De Kouwe Noord.

Links bij het elektriciteitshuisje zie je een waterplas: een wiel, restant van een dijkdoorbraak in de 19e eeuw. Bij zeer hoge waterstand in de winter werd het Maaswater in de polders tussen Grave en Den Bosch toegelaten via de zogeheten Beerse Overlaat (tussen Grave en Cuijk); het water kon dus tot vlakbij Geffen komen. 

Blijf het rode asfalt volgen over het fietspad langs de spoorlijn. Sla bij de kruising met de verkeersweg linksaf en steek het spoor over, Heihoekstraat. Voorbij knooppunt 73 laat je de rand van Oss achter je; voorbij de drukke kruising kom je in de polder. Blijf deze weg volgen, Huizenbeemdweg. Je kruist het bruggetje over de Hertogswetering. Dit afvoerkanaal werd in de 14e eeuw gegraven onder Hertog Jan II van Brabant.  

Na de bocht naar rechts (Lutterstraat) en knooppunt 05 komt bij een drukke verkeersweg, knooppunt 06. Vanaf 1833 lag bij dit kruispunt een vestingwerkje, Fort Luttereind, dat hier in de nasleep van de Belgische Opstand werd gebouwd. Het maakte deel uit van de z.g. Zuidwaterlinie. Rond 1900 was de omtrek nog herkenbaar, maar inmiddels resteert slechts een lichte verhoging in het terrein.

Steek de kruising voorzichtig over, Ossestraat, en sla bovenaan de dijk rechtsaf, Lithoijense Dijk. Neem de 1e weg rechts (knooppunt 07), Pastoor van Weerdtstraat. Bij deze afslag staat een kunstwerk van Jan de Vries uit Lithoijen: “Water, onze onstuimige vriend”. Hier wordt het water uit de polder geloosd door de Teeffelse sluis; de Teeffelse wetering staat in verbinding met de Hertogswetering.

Steek de drukke weg over naar het kerkdorp Teeffelen. Aan je linkerhand zie je de St. Benedictuskerk, waarvan de huidige vorm dateert uit 1657. Deze bevat een koperen doopvont uit 1621 en enige heiligenbeelden uit de 16e eeuw.  

Houd bij het Mariakapelletje links aan, Singel; op de splitsing rechtsaf, vervolgend eerste weg rechts, Rotsestraat. Rijd deze uit tot het einde; sla vervolgens linksaf, Weteringstraat. Rijd deze weg uit voorbij knooppunt 72; houd op de splitsing voorbij het Waterleidingbos links aan, Langelsestraat. Steek de drukke verkeersweg over en sla boven aan de dijk (knooppunt 13) rechtsaf, Oijense Bovendijk. Blijf deze volgen tot waar de weg met een bocht rechtsaf Macharen inloopt, Kerkstraat. Blijf deze straat volgen tot de rotonde.

Even voor de rotonde rechts de St.-Petrus’-banden Kerk. Het onderste deel van de toren is 15e-eeuws, de spits werd toegevoegd bij de vernieuwing van de kerk rond 1865. Sla bij de rotonde linksaf en ga de brug over. Rijd bij knooppunt 14 rechtdoor en neem vervolgens de eerste weg (niet het pad langs het kanaal) rechtsaf, Huisdaalsestraat. Blijf deze volgen tot langs het kanaal; het fietspad buigt linksaf bij het zijkanaal.

Op dit punt ben je weer aangekomen bij de eerder genoemde Hertogswetering, die loopt van Grave tot ’s-Hertogenbosch. Op dit punt kruist de wetering het Burgemeester Delenkanaal, in 1963 werd aangelegd als verbinding tussen de Maas en de toen geopende haven van Oss. Om de kruising probleemloos te laten verlopen wordt de wetering met een sifon onder het kanaal door geleid. Het fietspad leidt verder door het natuurgebiedje ‘de Rietgors’; niet heel groot, maar toch zijn er bevers gesignaleerd.

Het fietspad komt uit op een weg langs enige bedrijven, Nieuwe Waterweg. Sla aan het eind rechtsaf, fietspad langs Megensebaan. Sla bij de stoplichten linksaf, Eemmeer. Aan het eind linksaf, Broekstraat; vervolgens eerste weg rechts, Tussenrijtstraat. Deze maakt een bocht en komt uit op een ‘schuine kruising’; sla hier (knooppunt 44) rechtsaf, Harenseweg. Sla aan het eind linksaf, Valendonkstraat. Vervolg deze richting voorbij knooppunt 15, Hemelrijkstraat.

Sla aan het eind linksaf, Runselstraat; einde weg rechts, Waterstraat; eerste weg links, Korstestraat. Rijd bij het kruispunt (knooppunt 16) rechtdoor, Waatselaarstraat.

In de bocht ligt rechts een klein natuurgebiedje, de Waatselaar. De visvijver die erin ligt is in de jaren zeventig gegraven voor de zand- en grindwinning. Nu is het een mooi plekje om even de benen te strekken.

Sla vervolgens rechtsaf en ga het spoor over, Bruulweg. Einde weg rechts, Koolwijksestraat. Je komt uit op de verkeersweg; sla hier linksaf, Berghemseweg. 

Als je hier even rechtdoor rijdt, ben je in het buurtschap Koolwijk; hier staat de St. Annakapel, voor het eerst vermeld in 1485. De kapel bezit een kostbaar beeld van St. Anna te Drieën; een kopie daarvan is te zien in een buitennis in de oostelijke koorsluiting.

Volg de Berghemseweg tot de rotonde; sla hier rechtsaf, Schaijkseweg. Bij een rotonde met berkestammen (knooppunt 17) ligt de ingang van het Herperduin; sla hier rechtsaf, Bosweg.

Het Herperduin is een natuurgebied van circa 400 hectare. Oorspronkelijk bestond het voornamelijk uit heide en stuifzand, maar tegen het eind van de 19e eeuw werd het bebost. In de afgelopen jaren is een project ondernomen om de eenzijdige naaldhoutbossen, oorspronkelijk gericht op de productie van mijnhout, om te vormen tot een meer diverse gemengd bos. Een deel van het gebied wordt begraasd met paarden en runderen, houd waar nodig afstand en doorkruis kuddes niet!

Nabij de ingang is ook een uitkijktoren (22,5 meter hoog, op een duin van 17 meter); om deze te bereiken volg je het fietspad vanaf de ingang zo'n 400 meter, tot een kruising met een bospad (bij wandelknooppunt 52); sla hier linksaf, je bereikt een zandverstuiving vanwaar je de toren links kunt zien staan.

Blijf het fietspad langs de Bosweg volgen. Het pad buigt zich om het Ganzenven (dat in warme zomers droog kan vallen). Uiteindelijk kom je bij knooppunt 23 op een splitsing; houd hier rechts aan, Rijsvensestraat. Rijd bij knooppunt 22 (Mariakapelletje) rechtdoor, over de fietsbrug. Aan de overzijde (knooppunt 35) rechtdoor, Munlaan.

Aan je rechterzijde, tegenover een restaurant, zie je een achtkantig bouwwerkje met hekwerk omgeven. Dit is het Willibrordusputje, genoemd naar de RK missionaris Willibrordus (ca 658-739) die ook in deze streken zou hebben gepredikt. Aan het water werd geneeskrachtige werking toegekend. Oorspronkelijk lag het putje aan de andere kant van de weg; het huidige monumentje dateert van 1926.

Neem voorbij het putje de eerste weg links, Sint Wilpertslaan. Aan het eind kom je bij een verkeersweg; steek deze over en ga aan de overkant (knooppunt 77) linksaf, fietspad langs de Nieuwe Hescheweg. Neem vervolgens de asfaltweg rechtsaf, Benedictuslaan. Na ongeveer 100 meter gaat een onverharde weg rechtsaf, Koningslaan; neem het fietspad dat hier (knooppunt 21) aan de rechterzijde langs loopt. Het fietspad kruist een zandweg; houd verderop links aan. Het fietspad kruist nog tweemaal een zandpad.

Het gebied waar je nu doorheen fietst heet De Stelt. Het is nooit betrokken geweest bij grootscheepse ruilverkaveling, en zodoende is veel van de oorspronkelijke structuur behouden gebleven. Er zijn kleine percelen en houtwallen, en het patroon van wegen en paden is nog hetzelfde als in de 19e eeuw. De vrijwilligers van Landschapsbeheer Oss spannen zich in om deze landschapselementen te behouden en te herstellen; ook doen zij aan kleinschalige landbouw (bv. gerst, spelt, hop, cranberries).

Het fietspad loopt langs enige akkertjes en parallel langs een zandweg, die het daarna schuin kruist. Steek hier over en neem vervolgens het fietspad rechtsaf. Dit komt met een bocht uit op een onoverzichtelijke kruising; steek hier over, Nicolupad. Sla aan het eind rechtsaf; rijd tot de stoplichten en steek daar linksaf de tweebaans verkeersweg over. Sla aan de overkant weer linksaf en rijd even ver terug; sla dan rechtsaf, fietspad door de Geffense Bosjes.

De Geffense Bosjes was voorheen productiebos en er stonden voornamelijk dennen. Tegenwoordig is het een populair wandelbos met een dicht netwerk van paden. Aan de noordzijde ligt de Geffense Plas; deze is ooit gegraven om zand te winnen voor de aanleg van de snelweg Nijmegen-Heesch; nu is het een recreatievijver.

Blijf het fietspad volgen tot je weer uitkomt op de weg. Sla hier rechtsaf (Oude Baan) en direct weer linksaf. Volg ook dit fietspad tot het eind. Waar je weer op de weg komt sla je rechtsaf, Kraaijeven.

Rechts van je, achter een heg, de Joodse begraafplaats. Deze begraafplaats stamt uit 1693 en is de oudste van Noord-Brabant. Die was bestemd voor de gehele regio. In 1908 vond hier de laatste begrafenis plaats. De oudste nog aanwezige zerk dateert uit 1790.

Sla bij de samenkomst van vier wegen linksaf, De Doelen; aan het einde weer linksaf, Heesterseweg. Bij de rotonde (knooppunt 31) zie je links voor je de molen De Vlijt. Deze standerdmolen is het oudste houten type windmolen in de Lage Landen. De naam is ontleend aan de standerd, een rechtop staande dikke stam ongeveer 60–80 cm. Om wind te vangen kan het ‘gevlucht’ (het gehele molenhuis) draaien op deze verticale balk, de standerd. De molen werd in 1681 in Boxtel gebouwd en in 1862 naar Geffen verplaatst. Na ernstig verval in de jaren ’60-’70 werd de molen gerestaureerd en in 1976 op deze plek herbouwd.

Sla bij de rotonde rechtsaf (Papendijk) en volg deze richting tot het uitgangspunt bij het Dorpsplein. 

Horeca onderweg:In Geffen diverse gelegenheden. Bij knooppunt 13 de bierbrouwerij. Nabij de rotonde in Macharen twee restaurants. Bij de ingang van Herperduin (knooppunt 17) twee pannenkoekenhuizen. Ook bij het Willibrordusputje tref je een restaurant aan.