Twee-Bruggenwandeling
Deze wandeling voert je door Brabant, door Gelderland, en door een gebied dat vroeger Gelderland was maar nu bij Brabant hoort. Twee bruggen, onverwachte sporen van de geschiedenis, en nieuwe natuur! Deze wandelroute langs Ravenstein, Grave en Keent bedraagt circa 22 kilometer vanaf startpunt Station Ravenstein; vanaf de Bleek circa 19 kilometer.
Aan de Brabantse zijde loopt de route via de bekende wandelknooppunten. In Gelderland ontbreekt dit netwerk; hier volg je echter in principe de dijk, zodat verdwalen onmogelijk is. Maar blijf goed opletten: houd op de dijk rekening met achteropkomend verkeer!
Dit ga je zien
Startpunt
Stationssingel 122
5371 BB Ravenstein
Navigeer naar startpunt
Philips van Kleefbolwerck
Philips van Kleefbolwerckvan Coothweg 1
5371 AB Ravenstein
Philips van Kleefbolwerck
Philips van Kleefbolwerck
Philips van Kleefbolwerck
van Coothweg 1
5371 AB Ravenstein
Informatiecentrum Keent Brabants Landschap
Zuijdenhoutstraat 25371 RB Keent
Informatiecentrum Keent Brabants Landschap
Informatiecentrum Keent Brabants Landschap
Zuijdenhoutstraat 2
5371 RB Keent
Beschrijving
Start beschrijving: station Ravenstein.
Je kunt ook starten vanaf het terrein aan de Bleek, nabij 5371 AP, Ravenstein. Begin in dat geval te lezen in de tweede alinea.
Verlaat het station aan de kant van de parkeerplaats, Stationssingel. Sla linksaf en volg de Stationssingel om de bocht naar rechts. Even verderop (knooppunt 68) slaat een pad linksaf het park in; neem dit pad, Het Laantje, en ga meteen rechtsaf, Pollekespad/Philips van Kleefpad. Blijf de weg rechtdoor volgen tot (knooppunt 75) de Maasdijk; sla hier rechtsaf.
Aan een zijde wordt het parkeerterrein de Bleek begrensd door water, een deel van de vroegere vestinggracht. Aan de tegenoverliggende zijde loopt aan de linkerkant een voetpad omhoog, met een trap bereik je hier de Maasdijk. Steek over en sla op het voetpad aan de andere kant, bij knooppunt 76, rechtsaf.
Volg in beide gevallen de Maasdijk tot de splitsing vlak voor de brug (knooppunt 77). Houd links aan en volg de Maasdijk onder de brug door. Meteen daarvoorbij gaat rechtsaf een trap omhoog, waarmee je uitkomt bovenop de brug. Deze Maasbrug werd in 1975 geopend. De totale lengte bedraagt 435 meter, de hoofdoverspanning is 139,4 meter. Bovenop liggen de A50 en twee wegen voor niet-snelverkeer.
Waar de brug aan de overzijde het dijklichaam bereikt gaat rechts een trap naar beneden. Daal hier af naar de dijk; onderaan sla je linksaf, Maasbandijk.
Links passeer je het dorpje Niftrik. Op 10 mei 1940 werd een groot deel van het dorp door Nederlandse troepen in brand gestoken om te voorkomen dat de Duitsers vandaar Ravenstein zouden kunnen beschieten. Ook de uit 1892 stammende kerk werd toen grotendeels verwoest. Nog tijdens de oorlog werd de St. Damianuskerk herbouwd. Er is een luiklok die het jaartal 1213 draagt, maar waarschijnlijk van recenter datum is.
Blijf de dijk volgen tot waar een industrieterreintje begint. De verkeersweg buigt hier linksaf (Ravensteinseweg); je blijft echter de dijk volgen over het fietspad (Maasbandijk) dat hier aftakt (bij FIETSknooppunt 80). Aan je linkerhand passeer je het gemaal Van Citters II. In 1926 werd, aan de 19-eeuwse Balgoijse sluis, dit toendertijd hypermodern gemaal gebouwd (in 1929 officieel geopend door de commissaris van de koningin in Gelderland, jhr. Van Citters – in hetzelfde jaar opende hij een gelijksoortig gemaal even verder stroomafwaarts langs de Maas, bij Lienden – het gemaal Van Citters I). De twee schroefpompen hadden een totaal vermogen van 176 m3/min.
Even voorbij het gemaal komt het fietspad weer op de weg. Steek hier vanuit het fietspad gezien rechtdoor over, maak direct de bocht naar rechts en houd dan links aan, Maasbandijk. Het water aan je rechterhand is de oude loop van de Maas. Deze bocht werd in het kader van de kanalisatie van de Maas in de jaren dertig rechtgetrokken. Het gebied binnen de bocht, dat je nu ziet liggen achter het jachthaventje, behoorde vroeger tot de Brabantse gemeente Huisseling en Neerloon (Loonse Uiterwaard). Pas in 1958 kwam het bij Gelderland.
Houd op de splitsing rechts aan en blijf de dijk volgen; voorbij de bocht naar links loop je weer langs de Maas. Blijf de rivier volgen tot je de brug in zicht krijgt. Het fietspad komt daar uit op de weg; houd rechts aan, Sluisweg, en neem even verder de weg die linksaf slaat en met een bocht naar de brug omhoogloopt. Op de brug aangekomen sla je rechtsaf.
Na vele eeuwen van overstromingen en dijkdoorbraken werd in 1926 het plan van Ir. Lely in uitvoering genomen om de Maas te beteugelen. In dit kader werden ook een aantal stuwen aangelegd, waarvan die bij Grave uniek is omdat het stuw/sluiscomplex werd gecombineerd met een brug. Pas in 1932-4 werd er stroomafwaarts van Grave, bij Lith, nog een laatste stuw gebouwd.
De vakwerkbrug telt 9 overspanningen en is in totaal 515 meter lang. In de Tweede Wereldoorlog, tijdens Operatie Market Garden, werd hier hevige strijd geleverd, hieraan ontleent de brug zijn huidige naam (zie het informatiepaneel aan de Brabantse zijde). Aan de Brabantse kant van de brug zie je ook de in 2006 aangelegde vistrap, waarmee trekkende vissen stuw en sluis in stapjes van 20 cm kunnen passeren.
Voorbij de brug maakt het fietspad een bocht naar rechts. Maak hier niet de volledige krul maar stap over op de asfaltweg die vanaf de brug gezien rechtsaf slaat, Mars- en Wijthdijk. Volg deze weg over het bruggetje bij het gemaal.
Door de veranderingen ten gevolge van de Maaswerken kon het water van het riviertje de Raam niet meer zomaar op de Maas worden geloosd. Daarom werd hier in 1929 een nieuw electrisch gemaal gebouwd, het gemaal van Sasse (naar jhr. Alexander van Sasse van Ysselt, toenmalig hoofd van het waterschap). Het riviertje de Raam vormde onderdeel van de Nederlandse verdedigingsplannen in de jaren dertig. Van de versterkingen die in die tijd zijn aangelegd ziet u nog twee kazematten staan: een in de uiterwaard bij het gemaal en een (thans kazemattenmuseum) langs de oprit van de brug.
Houd voorbij het gemaal (knooppunt 71) rechts aan en blijf de Mars en Wijthdijk volgen voorbij knooppunt 70. Uiteindelijk komt het fietspad uit op de weg; vlak hiervoor (knooppunt 60) sla je scherp rechtsaf, om even verderop weer linksaf te gaan (fietspad langs rij struiken).
Even verderop zie je aan je rechterhand het oude sluisje van Keent. Al vóór 1800 lag op deze plek, in de zomerdijk aan de rand van de Maasuiterwaarde tegenover Keent, een klein uitwateringssluisje. In 1882 liet de Polder van Mars en Wijth het sluisje grondig vernieuwen, maar na de Maaswerken van de jaren dertig verloor het zijn functie en raakte het overwoekerd. Vrijwilligers van Landschapsbeheer Oss legden het sluisje in 2016 bloot, in afwachting van een definitieve restauratie.
Het fietspad komt uit op een asfaltweg; sla hier (knooppunt 58) rechtsaf, Hans en Grietjeweg/Velpseweg.
Tussen de knooppunten 58 en 57 loop je door de vroegere uiterwaarden en door de voormalige bedding van de Maas. Bij de kanalisaties in de jaren dertig werd ook hier een bocht van de Maas afgesneden, en het Gelderse Keent kwam aan de Brabantse kant te liggen. In 2005-2014 is de vroegere meander weer uitgegraven, en er is een 300 hectare groot natuurgebied gecreëerd, dat druk wordt bezocht door watervogels. Ook wordt een deel van het terrein begraasd met Exmoorponies en Taurosrunderen. Bij de informatiepunt Keent aan de Zuijdenhoutstraat kun je meer aan de weet komen over dit gebied.
Je bereikt de dijk weer (knooppunt 57). Voor het informatiecentrum houd je op de driesprong links aan, over de asfaltweg (Zuijdenhoutstraat). Volg deze tot de driesprong bij knooppunt 57, waar je de dijk linksaf verlaat, Keentseweg.
Je kunt ook kiezen voor het pad door het begrazingsgebied. In dat geval neem je bij knooppunt 57 het pad linksaf, door het klaphekje. Houd gepaste afstand van de dieren, vooral wanneer er kalfjes zijn, en doorkruis kuddes niet. Uiteraard blijven honden aan de lijn! Aan het eind van het pad bereik je de weg weer (knooppunt 54), sla hier linksaf.
Vlak voorbij knooppunt 54 staat een klein monumentje dat herinnert aan het luchtvaartverleden van Keent. In de uiterwaarden bij Keent heeft ooit een vliegveldje gelegen. Al in 1933 organiseerde de burgemeester Van der Vijver van Overasselt, zelf oud-marinevlieger, er de Overasseltse vliegweek. In 1944 werd het door de Luftwaffe gebruikt als uitwijkvliegveld voor Volkel. Na Market Garden heeft ook de RAF nog enige weken van de landingsbaan (‘Airstrip Grave’) gebruik gemaakt. Een monumentje nabij de brug herinnert aan deze gebeurtenissen.
Steek de brug over en sla dan (knooppunt 53) rechtsaf, Maasdijk. Blijf deze volgen tot je terug bent bij de verkeersbrug. Onderweg aan je linkerhand de St. Victorkerk in Neerloon. Deze is gebouwd in de vroege 14e eeuw, maar na een overstroming in 1820 stortte de kerk in. Alleen de toren bleef behouden; hiertegenaan werd een nieuw kerkje gebouwd. Ook de tufstenen toren werd verhoogd; dit is nog duidelijk te zien, daar de galmgaten in het oude deel zijn dichtgemetseld. Tegenover de kerk, aan de rivierzijde, een H.-Hartbeeld.
Voorbij de brug loop je bij knooppunt 77 rechtdoor, richting Ravenstein (deels voetpad aan de rechterzijde van de weg). Het vervolg van de route hangt af van waar je bent begonnen:
Waar aan de linkerkant de bebouwing begint gaat een pad via een trap links de dijk af (knooppunt 76). Daal deze trap af; je komt dan terug op parkeerterrein de Bleek.
Of: Blijf de Maasdijk volgen; aan je rechterhand een gerestaureerd bolwerk (halfrond verdedigingswerk, begin 16e eeuw); even verderop een tweede bolwerk. Sla hier (knooppunt 75) linksaf, Van Coothweg. Blijf deze volgen; aan het eind kom je met een bocht op een straatje (Het Laantje); sla hier linksaf en onmiddellijk (bij knooppunt 68) rechtsaf, Stationssingel. Volg deze met de bocht naar links, een korte wandeling brengt je terug bij knooppunt 43, het station.
Horeca onderweg: Het informatiecentrum bij Keent beschikt over een terras (beperkt geopend). In Ravenstein bij het Veer een restaurant met terras; in het centrum meerdere gelegenheden. Neem eventueel voor de zekerheid zelf iets te eten en drinken mee voor onderweg.